 |
Trải qua các đời dân ta chịu sự cai trị của vua quan, không có thể dùng tâm và mưu cho nước, nước tự nó sống còn. Trên có vua hiền tướng giỏi thì tạm thời yên ổn. Bất hạnh mà không có vua hiền tướng giỏi thì cả nước loạn ly, nhân dân lầm than. Từ xưa đến nay, sở dĩ có ít ngày được bình trị *, mà có lắm cuộc loạn ly, nguyên nhân là ở đó. Dân nước ta có ưu điểm là an phận, thành thực, nhẫn nại. Không biết lợi dụng những ưu điểm ấy thì sẽ sinh ra ba cái tệ. - Một là bảo thủ mà không biết tiến thủ. - Hai là dựa vào người mà không biết tự lập. - Ba là yên thân mình nhà mình, mà không biết ái quần ái quốc. Không trừ ba cái tệ đó thì dù có vua hiền tướng giỏi cũng chỉ bình trị nhất thời mà thôi, sao có thể chống chọi với các nước lớn được. Ngày nay phải nghĩ đến tự cường thì ngày sau mới tự cường được. *xã tắc trong cảnh thái bình, có trên có dưới, trật tự kỷ cương đâu vào đấy Quốc dân độc bản Tài liệu do Đông Kinh Nghĩa thục soạn 1907 |
